Szkoła ponadpodstawowa
Klasa 1 liceum/technikum
Autorka: Anna Konarzewska
Blog autorki: http://bycnauczycielem.blogspot.com/
Temat: W obliczu straty dziecka – rozważania o emocjach i zaświatach na podstawie „Trenu X” Jana Kochanowskiego i innych tekstów kultury.
Droga Uczennico!
Drogi Uczniu!
Podczas tej lekcji poznasz „Tren X” Jana Kochanowskiego oraz teksty kultury nawiązujące do problematyki tego dzieła. Zastanowimy się tutaj nad motywem straty, nad tym w jaki sposób artyści ukazywali swoje refleksje, uczucia po śmierci dziecka. Za pomocą jakich środków językowych wyrażali emocje. Rozmyślania nad sensem śmierci zawsze prowadzą do eschatologii, czyli poglądów na życie po śmierci. Naturalną rzeczą jest zastanawianie się nad tym, co jest po śmierci. Poruszymy tu motyw „ubi sunt?”- z łac. „gdzie oni są”.
Zapraszam Cię na lekcję.
- Przypomnij sobie podstawowe wiadomości na temat trenów Jana Kochanowskiego. Czego dotyczą? Co to jest tren? Kim jest podmiot liryczny? Co jest tematem trenów?
- Przeczytaj „Tren X”, wykorzystaj przypisy do lepszego zrozumienia treści: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/treny-tren-x.html
- Zwróć uwagę na kompozycję tego utworu. Co zauważyłeś/łaś? Na pewno na pierwszy rzut oka – mnóstwo pytań retorycznych. Jak myślisz, dlaczego? Skąd tyle pytań w tym tekście? O jakiej kondycji podmiotu lirycznego- pytającego ojca- świadczą?
- Zauważamy tutaj zwątpienie podmiotu lirycznego, które objawia się m.in. w nawiązaniu do różnych eschatologii (poglądów na życie po śmierci). Spróbuj je odnaleźć. W których zaświatach, religiach ojciec poszukuje swojej córki?
W jaki sposób realizowany jest tutaj motyw „ubi sunt?”.
- „Gdzieśkolwiek jest, jesliś jest” – jak rozumiesz te słowa? W jakiej kondycji jest podmiot liryczny? Co przeżywa?
- „Pociesz mię, jako możesz, a staw się przede mną
Lubo snem, lubo cieniem, lub marą nikczemną” – o co prosi podmiot liryczny?
- Następnie przeczytaj tekst Władysława Broniewskiego „Firanka”:
Otworzyłem okno, a firanka
pofrunęła ku mnie,
jak Anka
w trumnie.
Biała firanka, błękitne zasłony,
zaszeleściło…
O! pokaż mi się od tamtej strony!
Jesteś? Jak miło!….
Jak miło… jak miło… jak strasznie,
moja miła…
Ja już chyba nie zasnę…
Firanka? … Czy tyś tu była?
- Broniewski również stracił swoją córkę. Ubolewał nad jej śmiercią. Napisał treny. Jeśli interesuje Cię ten temat, w internecie znajdziesz więcej wiadomości. Znajdź nawiązania w tekście Broniewskiego do „Trenu X” Kochanowskiego. Za pomocą jakich środków stylistycznych poeta wyraża swoje emocje? Czy widzisz kontrast w tekście Broniewskiego? W jaki sposób tutaj poeta nawiązuje do motywu „ubi sunt?”.
- Następnie wysłuchujemy utworu Erica Claptona „Tears in Heaven”:
- Artysta stworzył te utwór po tragicznej śmierci 4-letniego synka. Samodzielnie porównaj tekst piosenki z treścią i formą „Trenu X”.
- Na koniec spójrz na rzeźbę rumuńskiego artysty Alberta György’ego „Melancholia” i oddaj się rozmyślaniom, podsumowując dzisiejszą lekcję: https://www.fakt.pl/wydarzenia/polska/wstrzasajaca-rzezba-po-stracie-dziecka/89gwxkm
Informacja dla nauczyciela:
– Uczeń samodzielnie interpretuje tekst renesansowy oraz współczesny,
– Uczeń wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworu ujętego w podstawie programowej,
– Uczeń rozpoznaje tematykę podanych tekstów, poddaje się refleksjom,
– Uczeń porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania, określa cechy wspólne i różne.
