Lekcja wychowawcza
Szkoła podstawowa klasy 6-8
Szkoła ponadpodstawowa klasy 1-4
Autorka: Anna Konarzewska
Temat: Jak oswoić poczucie winy oraz wstyd?
Droga Uczennico! Drogi uczniu!
Ta lekcja pomoże Ci zrozumieć na czym polega poczucie winy, obwinianie i jak poradzić sobie ze wstydem. Każdy z nas pada ofiarą obwiniania przez kogoś lub przez samego siebie. Każdy z nas doznał również poczucia wstydu. Nie są to emocje bez znaczenia. Należy im się przyjrzeć, poznać je, aby umieć sobie z nimi poradzić.
Co należy przygotować do lekcji?
Kolorowe czasopisma oraz platforma YT.
1. Jak rozumiesz poczucie winy i uczucie wstydu?
2. Przeczytaj bajkę:
NAUKA MĘDRCA
Pewien stary mędrzec miał syna, który nie chciał wychodzić z domu, ponieważ miał kompleksy na punkcie swojego wyglądu. Lękał się zatem, ze ludzie będą się z niego naśmiewać. Ojciec tłumaczył mu, że nie należy nigdy słuchać tego, co mówią inni, i postanowił mu to udowodnić.
– Jutro – powiedział – pójdziesz ze mną na bazar! Opuścili dom wczesnym rankiem; stary mędrzec na grzbiecie osła, a syn pieszo u jego boku. Kiedy przybyli na miejsce, tamtejsi kupcy nie mogli powstrzymać się od szemrania:
– Spójrzcie na tego człowieka, litości nie ma! Wypoczywa na grzbiecie osła, a swemu biednemu synowi każe iść pieszo.
Mędrzec powiedział do syna:
– Dobrze słyszałeś? Jutro znów pójdziesz ze mną na bazar.
Następnego dnia mędrzec i jego syn postąpili odwrotnie: chłopiec usiadł na grzbiecie osła, a starzec szedł u jego boku. Przy wejściu na plac targowy byli już ci sami kupcy.
– Spójrzcie na to niewychowane dziecko – mówili. – Siedzi spokojnie na grzbiecie osła, gdy jego stary ojciec musi wlec się w pyle drogi. Podobny widok – cóż to za nieszczęście!
– Dobrze słyszałeś? – zapytał ojciec syna. – Jutro znów przyjdziesz ze mną na bazar.
Trzeciego dnia wyruszyli pieszo, ciągnąc osła za sobą na postronku.– Spójrzcie na tych dwóch idiotów – drwili kupcy. – Idą pieszo, jakby nie wiedzieli, że osły są po to, aby na nich jeździć.
– Dobrze słyszałeś? – zapytał mędrzec. – Jutro znów przyjdziesz zemną na bazar.
Czwartego dnia, kiedy opuszczali dom, obydwaj siedzieli na grzbiecie osła.
Kupcy przy wejściu na plac dali upust swojemu oburzeniu:
– Co za wstyd! Spójrzcie na tych dwóch! Nie mają żadnej litości dla biednego zwierzęcia!
Piątego dnia przyszli na targowisko, niosąc osła na swoich barkach. Kupcy skwitowali to wybuchem śmiechu:
– Spójrzcie na tych dwóch głupców, którzy niosą osła, zamiast go dosiadać!
Mędrzec podsumował to wszystko takim wnioskiem:
– Drogi synu, jak słyszałeś, cokolwiek w życiu zrobisz, ludzie zawsze będą mieli ci coś do zarzucenia. Dlatego nie wolno przejmować się ich zdaniem: rób to, co wydaje ci się słuszne, i idź swoją własną drogą.
Źródło: M. Piquemal „Bajki filozoficzne”, Wydawnictwo Muchomor 2016.
3. Odpowiedz na pytania:
Co mędrzec chciał pokazać swojemu synowi? Czy potrafimy uwolnić się od opinii innych o nas samych? W jaki sposób opinia innych kształtuje nasze życie? Jak sobie radzić z tą słabością?
Jeżeli nie jesteś sobą, to kto będzie tobą zamiast ciebie? Czy umocnienie siebie nie jest warte podjęcia ryzyka jakichś niepochlebnych sądów?
4. Rozłóż kolorowe gazety przed sobą. Wytnij zdjęcie, symbol, który kojarzy ci się ze wstydem. Oswój się z tym uczuciem.
5. Wypisz fizyczne i psychiczne objawy wstydu.
Które sytuacje sprawiają, że czujemy wstyd? Potrafisz przypomnieć sobie takie sytuacje? Co wtedy czułeś?
6. Zapoznaj się z podstawową różnicą między poczuciem winy a wstydem:
Wstyd – jest destrukcyjny, ponieważ demotywuje człowieka, uważamy się przez to gorsi od pozostałych, obwiniamy siebie za głupotę, długotrwały wstyd przeradza się często w depresję, agresję lub autoagresję. Ludzie nie potrafią zaakceptować błędu, który popełnili. Izolują się od reszty. Boją się odsłonić, pokazać, zaakcentować swoją obecność, ponieważ nie chcą ponieść porażki.
Poczucie winy – kierujemy nie na siebie, tylko na nasze zachowanie, potrafimy wyciągnąć wnioski, przeprosić lub zadośćuczynić za wyrządzone krzywdy, zdajemy sobie sprawę z popełnionych błędów i traktujemy je jak nauczkę, motywator do zmiany zachowania. Szybko wówczas dochodzimy do siebie. Nie traktujemy tego doświadczenia jak porażki.
Czy zauważasz, jaka jest różnica między tymi uczuciami?
7. Obejrzyj filmik Brene Brown o procesie obwiniania siebie i innych
8. Odpowiedz na pytania po projekcji:
Dlaczego tak łatwo obwiniamy innych? Co jest tego powodem? Jak reagować na takie sytuacje? Kiedy spotkałeś się ostatnio z taką sytuacją? Jak wtedy się czułeś?
9. Opracowuj plan/instrukcję/przepis radzenia sobie z obwinianiem przez kogoś/przez siebie oraz ze wstydem.
Informacja dla nauczyciela:
Powyższe zajęcia kształtują umiejętność samooceny i samoakceptacji, motywują do aktywności. Uczeń zrozumie, jak poradzić sobie z poczuciem winy i wstydem. Rozróżni te dwa pojęcia. Ta lekcja rozwinie ich ciekawość, otwartość na siebie i ludzi. Poza tym lekcja wesprze ich samokształceniu i w umiejętności organizowania swojego wolnego czasu. My, jako nauczyciele, wspomagamy wychowanków w poznawaniu wartości i zrozumienia ich znaczenia w naszym życiu, pomagamy im zrozumieć na czym polega autoempatia.
Przygotowane na licencji CC-BY-NC
