You are currently viewing Dynamika mórz i oceanów

Dynamika mórz i oceanów

szkoła ponadpodstawowa

geografia

klasa 1

Autor: Katarzyna Kaczmarek


Temat: Dynamika mórz i oceanów 

Czego dowiesz się na dzisiejszej lekcji? 

1) Dowiesz się na czym polega upwelling i downwelling

2) Poznasz mechanizm ENSO i i jaki jest jego wpływ na środowisko 

3) Poznasz przyczyny i skutki zanieczyszczeń wód morskich 

https://pixabay.com/

 

Na pewno wiesz, że morza i oceany są w nieustannym ruchu. Wyróżniamy ruchy pionowe (pływy, upwelling i downwelling) oraz poziome (prądy morskie oraz falowanie). 

Zajmiemy się pokrótce każdym z nich. 

PIONOWE RUCHY WODY 

1) Pływy to cykliczne wznoszenie i opadanie poziomu morza wywołane siłą odśrodkową wynikającą 
obrotu naszej planety. Bardzo znanym przykładem są te występujące w Zatoce Fundy. Zapraszam do obejrzenia: 

2) Kolejnym rodzajem ruchu jest upwelling.  

Upwelling przybrzeżny  polega na wynoszeniu na powierzchnię morza zimnych wód  

  • występuje w strefie przybrzeżnej 
  • powstaje dzięki wiatrom wiejącym wzdłuż brzegu, które powodują, zgodnie 
    z teorią Ekmana*, odpływanie od brzegu wody powierzchniowej 
    i zastępowanie jej wodami z niższych warstw.  

** wiatr  powinien przesunąć wodę wzdłuż wybrzeża, jednak  czyni to pod kątem 90° w odniesieniu do brzegu, ze względu na odchylenie ruchu wody przez siłę Coriolisa.  

Jeśli chcesz zobaczyć jak wygląda kliknij tutaj: upwelling przybrzeżny

Upwelling równikowy  polega na rozsuwaniu powierzchniowej warstwy wody i umożliwia napływanie wody z głębin  na powierzchnię morza zimnych wód  

  • występuje w strefie równikowej 
  • wywołuje go Prąd Północnorównikowy i Południoworównikowy 

Jeśli chcesz zobaczyć jak wygląda kliknij tutaj: upwelling równikowy

Downwelling – występuje wtedy, gdy prądy morskie przenoszą ciepłe wody powierzchniowe 
z niższych szerokości geograficznych do wyższych  

  • Wraz ze wzrostem szerokości geograficznej wody stopniowo się ochładzają i zwiększają swoją gęstość 
  • Następnie w szerokości 50oN i 50oS pogrążają się na głębokość kilku tysięcy metrów 

Tutaj możesz zobaczyć jak to wygląda: downwelling

 

A teraz sprawdź swoją wiedzę:Uzupełnij tekst

 

POZIOME RUCHY WODY 

1) Prądy morskie – ruchy wody morskiej wywołane przez stałe wiatry w dolnych partiach troposfery, różnicami gęstości wód oceanicznych oraz zróżnicowaniem poziomu wód oceanicznych 

  • Głębokość 200 m  
  • Kierunek spowodowany działaniem siły Coriolisa 
  • Tworzą zamknięte kręgi cyrkulacyjne 
  • Podział:  
Prady zimne  Prądy ciepłe 
  • Wody cieplejsze od wód, które je otaczają 
  • Płyną najczęściej od równika ku biegunom 
  • Niosą wody chłodniejsze od wód je otaczających 
  • Płyną od wyższych szerokości geograficznych ku niższym 

 

 

Źródło https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/de/Pr%C4%85dy_morskie.svg

 

 

 

Czy znasz prądy morskie? Spróbuj podzielić je na ciepłe i zimne! Podział Prądów Morskich

jaki sposób wpływają prądy morskie na gospodarkę? Zastanów się, możesz wypisać na kartce, a potem poczytaj: http://flipbook.nowaera.pl/dokumenty/Flipbook/Oblicza-Geografi-[ZR][kl_1][pr_2019]/index.html#p=32 

 

 2) ENSO (Oscylacja Południowa EL NINO) posiada dwie fazy – zimną i ciepłą – różnią się one temperaturą wód powierzchniowych  i ciśnieniem. 

LA NINA – dziewczynka – faza zimna 

U wybrzeży wschodniej Australii i Indonezji tworzy się ośrodek niskiego ciśnienia, natomiast nad zachodnim  wybrzeżem Ameryki tworzy się wyż. Zgodnie z cyrkulacją pasatową u wybrzeży Australii pojawia się zjawisko upwellingu.  

 

EL NINO – chłopiec – ciepła faza 

W okresie co 2 – 7 lat pojawia się odwrócenie cyrkulacji wód oceanicznych – u wybrzeży Australii tworzy się wyż, natomiast w części oceanu otaczającego Amerykę. Skutkiem tego jest odwrócenie cyrkulacji pasatowej oraz zanik lub osłabienie zjawiska upwellingu. 

https://pixabay.com/

 

 

Wpływ na środowisko i gospodarkę: 

– anomalie pogodowe wywołane przez ENSO: 

  • ulewne deszcze w Ameryce Południowej, 
  • susze występujące jednocześnie na przykład w Australii, Indonezji i na Filipinach oraz będące ich skutkiem pożary lasów, 
  • silniejsze niż zazwyczaj zimowe burze i wiatry w Kalifornii 
  • susze w Indiach w okresie, w którym powinny trwać deszcze monsunowe 
  • huragany we wschodniej części Pacyfiku 

 duże zmniejszenie połowów ryb na wschodnim Pacyfiku 

– obniżenie plonów w południowo – wschodniej części Azji, Australii, Ameryce Północnej oraz Afryce. 

 

3) Falowanie to ruch wody morskiej wywoływany przez wiatr. 

  • Odbywa się po torach kołowych 
  • Przy brzegu tworzą się fale przyboju 

Jeśli chcesz poobserwować wizualizację ruchów morskich zapraszam Cię na stronę: wizualizacja 

Po kliknięcie w menu earth może dowolnie zmieniać parametry (instrukcję znajdziesz w flipbooku NE – http://flipbook.nowaera.pl/dokumenty/Flipbook/Oblicza-Geografi-%5bZR%5d%5bkl_1%5d%5bpr_2019%5d/index.html#p=34 

 

 

Podsumowanie: 

Sprawdź co zapamiętałeś: PODSUMOWANIE